UYKU APNESİ NEDİR, BELİRTİLERİ NELERDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Uyku apnesi; uyku sırasında kişinin solunumunun durması rahatsızlığı olarak tanımlanmaktadır. Uykuda şiddetli şekilde horlama, nefes almada zorluk çekmek, solunumun tamamen kesilmesi ve sonrasında solunum çabasıyla tekrar normale dönme, uykuya dalma ve uykudan uyanmaların gece boyunca tekrarlanmasıyla sürüp giden bir hastalıktır.
Ülkemizde de çok yaygın olarak görülen uyku apnesinde; kişi normal uyku süresini tamamlamasına rağmen, bu gibi faktörler yüzünden uyku düzenini kaybeder ve kaliteli uyuyamadığı için sabah kalktığında yorgun ve bitkin olur. Bu durum gündüz aşırı uyku hali ve sabah yorgunluğuna sebep olmaktadır. Buda kişinin hiç olmadık yerlerde gündüz uyuklama halinde olmasına yol açar. Örneğin iş toplantılarında, sinema tiyatro gibi sosyal faaliyetlerde veya en kötüsü (trafik kazaların büyük bir bölümü de bu şekilde yaşanmaktadır) araba kullanırken olmaktadır. Hatta bazı kişilerin ayakta uyuklaması da çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bunun asıl sebebi de sık tekrarlayan solunum durması atakları ve uyku esnasında sık bölünmelerdir. Vücut için asıl dinlenmeyi sağlayan derin uykuya ulaşamamaları, beynin oksijenlenmesinin bozulması ve solunum için harcanan çabanın vücutta aşırı yorgunluk oluşturmasıdır. Hastanın tüm sosyal yaşamı bu problemden dolayı negatif şekilde etkilenmektedir. Aynı zamanda gece uykusu tam anlamıyla alınmadığında zihinsel ve metabolik işlevler de bozulur. Uyku Apnesi olan kişilerde en sık karşılaşılan durumlar; konsantrasyon ve dikkat eksiklikleri, depresyon hali ve uykusuzluktur. Sabahları kendini gösteren ağız kuruluğu, şiddetli baş ağrıları, yorgun uyanma ve tüm gün boyunca süren yorgunluk hali uyku apnesinden kaynaklanmaktadır.
İnsan ömrünün ortalama olarak üçte biri uykuda geçmektedir. Dolayısıyla kaliteli bir yaşam için sağlıklı bir uyku oldukça önemlidir. Kalitesiz uyku; gün içinde devamlı uyku halinde olma, dalgınlık, yorgunluk ve konsantrasyon eksikliğini de beraberinde getirmektedir. Bununla birlikte yüksek tansiyon, kalpte ritim bozuklukları, felç veya uykuda ani ölümlere yol açarken, uyku apnesine de neden olabiliyor.
Uyku esnasında görülen her solunum durması uyku apnesi değildir. Solunum bozukluğuna uyku apnesi teşhisi koyabilmek için solunumun en az 10 saniye duruyor olması gerekmektedir. Bu rahatsızlığın birbirinden farklı alt tipleri bulunmaktadır ve belirtiler de apnenin tipine göre değişiklikler gösterebilir.
Uyku Apnesi Hastalığı başlıca üç alt tipe ayrılmaktadır;
1) Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apnesi: Üst solunum yollarında tıkanıklığa yol açan faktörler sebebiyle ortaya çıkmaktadır. En yaygın olarak görülen tiptir.
2) Santral (Merkezi) Uyku Apnesi: Beyin solunumu kontrol eden kaslara uygun sinyaller göndermediğinde ortaya çıkmaktadır.
3) Mikst Uyku Apnesi: Kişide hem Obstrüktif Uyku Apnesi hem de Santral Uyku Apnesi birlikte meydana geldiği zaman ortaya çıkmaktadır.
Uyku Apnesinin Belirtileri Nelerdir
Obstrüktif ve Santral Uyku Apne Sendromu’nun belirtileri birbirlerine benzemektedir. Bu da bazen uyku apnesi formunun belirlenmesini zorlaştırır. Her iki tipte de görülen yaygın belirtiler şu şekildedir;
Yüksek sesle horlama, (genellikle Obstrüktif Uyku Apnesi’nde daha belirgindir.)
Başkasının şahit olduğu uykuda birden fazla kez solunum durması atakları,
Uykudan ani şekilde uyanmalar, (daha çok Santral Uyku Apnesi’nde olur)
Sabah uyanınca ağızda kuruluk ya da boğaz ağrısı,
Uykusuzluk,
Sabah ve bazen gün boyu süren baş ağrıları,
Depresif ruh hali,
Yorgunluk,
Sinirlilik,
Konsantrasyon eksikliği şeklinde sıralanabilir.
Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apnesi’nin Nedenleri
Aşırı kilo,
Kalın boyun, (boyun çevresi 43 santimetrenin üzerinde olan kişiler. Özellikle erkekler risk grubundadır.)
Dar hava yollarına sahip olma,
Alkol ve sigara kullanımı,
Çeşitli sebeplerle burnun tıkalı olması,
Kalıtsal olarak uyku apnesine yatkınlık şeklinde sıralanabilir.
Santral (Merkezi) Uyku Apnesi’nin Nedenleri
Beyin sapı problemleri,
Ensefalit ismi verilen beyin enfeksiyonu,
Beyin felci,
Narkotik ağrı kesiciler kullanmak,
Kalp hastalıkları şeklinde sıralanabilir.
Uyku Apnesi Teşhisi Nasıl Konur
Hastalığa tanıyı koymak için öncelikle doktora ayrıntılı olarak şikayetler bildirilir. Bunun sonrasında genel bir muayene ve kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Üst hava yolları ucunda kamera bulunan bükülebilir bir kanül vasıtasıyla incelenir. Radyolojik tetkiklerle hava yolları görüntülenir ve darlıklar tespit edilir. Sonrasında hasta gerekli görülürse uyku merkezine yatırılarak daha ayrıntılı bir değerlendirmeye tabi tutulur. Hastalığa kesin teşhisi koyabilmek için polisomnografi adı verilen uyku analizi testi yapılması gerekmektedir. Bu test solunum durma süresi ve sayısını ölçer. İlave olarak kalp ritmi, kan oksijen yüzdesi, horlama sesinin şiddeti gibi unsurları da ölçerek sağlıklı sonuca ulaşılmasını sağlar.
Uyku Apnesi’nin Tedavi Yöntemleri
Uyku apnesi hastalığın seviyesine göre farklı alternatiflerde tedavi edilebilir. Yaşam tarzında yapılabilecek değişiklikler, cerrahi tedavi yöntemleri ve pozitif hava basıncı sağlayacak cihazların kullanımıyla gibi yöntemlerle yapılmaktadır. Tedavide öncelikle varsa fazla kiloların gitmesi esastır. Sigara ve alkol kullanımından da kaçınılmalıdır.
Üst solunum yollarında bulunan ileri derecedeki darlıklar cerrahi tedavi gerektirebilir. İleri derecede olan uyku apnesi tedavisi için uyku esnasında üst hava yollarını devamlı açık tutarak apneyi engelleyen ve pozitif hava basıncı veren CPAP isimli uyku apnesi cihazları kullanılır. Cihaz silikon bir hava maskesi ve aksesuarları yardımıyla kullanılır. Böylece horlama da ortadan kalkar ve tedavisi de sağlanmış olur.
Eğer sizde kendinizi uzun zamandır yorgun hissediyorsanız, her gece yüksek sesle horladığınızı ve sık sık uykunuzda nefesinizin durduğunu söyleyen bir yakınınız varsa ve gece yarısı nefes nefese uyanarak havasız kalmış gibi hissediyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak uyku apnesi testi yaptırmayı isteyebilirsiniz.
Bir yanıt yazın