YİRMİ YAŞ DİŞİ NEDEN GEÇ ÇIKAR?

Diş, Latince dens, dentis. Ağız boşluğu içerisinde bir uçları alt ve üst çene kemikleri içine gömülü, diğer uçları ise serbest olan küçük görünüm ve sertliğindeki oluşumların her biri çiğneme ve sesin söze dönüşmesi işlevine yardımcı olur. Yeni doğan bebeğin dişleri ilk 6 aydan sonra çıkmaya başlar. Bunlara 20 birincil diş yani süt dişi diye tabir edilir. 6 yaşına kadar bu dişlerle kalırlar. Daha sonra süt dişlerinin yerin daimi dişler almaya başlar. İlk çıkan daimi diş (dens permenante) altı yaş dişi olarak tabir edilen birinci büyük azı dişleridir. Daimi büyük azı dişlerinin üzerinde süt dişleri olmadığı için azı dişleri çıktığında, süt dişlerinin hepsi yerindedir. Bazen süt dişleri sallanmaya başlamadan ya da sallanmaya başladığı zaman çektirilebilir. Akıl dişi yani yirmilik dişler 18 ila 25 yaş arasında çıkar. Bazı kişilerde akıl dişleri hiçte çıkmayabilir veya oluşmayabilir.

Yirmi yaş dişinin önemi var mıdır? diye hep sorarız. Peki sonradan çıkan bir diş neden önemlidir? Yirmi yaş dişleri, diş dizisinin en arkasında yer alan üçüncü büyük azı dişleridir. Genellikle yirmili yaşlarda süren bu dişler, çoğu zaman çenedeki yer darlığı, sürme pozisyonundaki sapma ya da bölgedeki kemik yoğunluğu kısmen sürmekte veya çene kemiği içerisinde gömülü kalmaktadır.

Yirmi yaş dişleri geç çıktığı gibi, çoğu kez sorunlar da yaratmaktadır. Hal böyle olunca da diş hekimleri çekilmesi gerektiğini söylerler. Aslında ağızda bulunmasının ve çiğnemede pek fonksiyonu olmayan bu dişlerin çıkış amacı; atalarımızdan yani daha yiyecekleri pişirmeden yiyen atalarımızdan bizlere miras olarak kalmıştır.

Eski çağlardaki insanların yiyecekleri pişirmeden yedikleri için, daha kuvvetli dişlere ve çeneye ihtiyaçları vardı. Bilindiği üzere bütün dişler aynı anda çıkmıyor. İlk süt dişleri çıkıyor ve onlar döküldükten sonra ön daimi dişler yerini alıyor, daha sonra köpek dişleri diye tabir edilen yan dişler çıkıyor. Sonrada azı dişleri yerini alıyor. Bütün bu olaylar olurken çene yapısı gelişmeye devam ediyor. İşte bu yüzden yirmi yaş dişi geç çıkıyor. Sırayı takip edeceğinden dolayı en son sıraya kalıyor. Ancak yirmi yaşını geçtikten sonra çene yapısında ve kemiklerde yer açılarak, dişler sürmeye başlar.

İnsanlık tarihinde evrimler oluşmaya başladıkça, yirmi yaş dişleri çene kemiği içerisinde gömülü kalmaya başlar hale geldi. Ağız yapı ve çenenin küçük olmasına bağlı yirmi yaş dişinin gömülü kalması nedeniyle, yerine yerleşemeyen diş, çürüyerek iltihap yapıyor. Bir fonksiyonu olmadığından da diş hekimleri çekip almayı tercih ediyor.

Görevleri sadece çiğnemek olduğu sanılan dişlerin içerisinde sinirlerde vardır. Acıyı, ağrıyı ve ısıyı bu sinirler beyne iletirler. Yani çürüyen diş olduğu zaman beyin, bunu sinirler sayesinde öğrenir. Sinirler, beyni ikaz ederek bir sorun olduğunu bildirir. Ancak sinirler, bu ikazı iş işten geçtikten sonra yani diş çürüdükten sonra yaparlar. Diş hekimleri de o dişi kurtarmak için, önce sinirini alır.

Peki yirmilik yaş dişi çektirilmeli midir? diye sorarsanız. Tabi ki de böyle bir kural yoktur. Süren bir diş yerine düzgün yerleştikten sonra ve dişler rahatça temizlenebilir durumda ise, üzerilerinde çürükler ya da oyuklar yoksa çektirilmesi gerekmez. Ancak diş ipi veya diş fırcası ile rahatça temizlemeyen, üzerilerinde tedavi edilemeyecek çürüğü olanlar ve yanağa ya da dile doğru sürüp kişinin istemsiz olarak yanağını, dilini ısırmasına yol açan durumda olan yirmi yaş dişlerinin çekilmeleri gerekmektedir.